اتاق تمیز (یا Clean Room) مکانی بسیار تمیز و مناسب است که درآن فعالیت ها و تحقیقات علمی صورت می گیرد. در این محیط مقدار آلاینده های معمول از قبیل: ذرات و گرد و غبار معلق، میکروب ها، بخارمایعات حتی شرایط محیطی مانند رطوبت، سرما و گرما باید در حد بسیار کم و کاملا تحت کنترل باشند.تجهیزاتی که به پیشرفته ترین سیستم های تهویه مجهز هستند، تجهیزات اتاق تمیز نام دارند.
اتاق تمیز کاربرد زیادی در تولید مواد نیمه هادی مانند ژرمانیوم، تولید قطعات الکتریکی، ساخت ابزار و لوازم پزشکی، تولید داروهای مختلف و اتاق عمل دارند. البته طراحی و نحوه کنترل اتاق تمیز نسبت به کاربرد آن متفاوت است. در این مقاله مفهوم اتاق تمیز، کیفیت تجهیزات اتاق تمیز، به کار رفته و کاربردهای مختلف آن را بررسی خواهیم کرد.
معرفی و کاربرد اتاق تمیز
کلین روم یا اتاق تمیز محیطی مصنوعی و محصور است که در آن کمترین مقدار از ذرات و آلاینده ها وجود دارد. در واقع در این محیط به ازای هر متر مکعب از فضا، مقدار معینی آلاینده محیطی موجود است.
درهر متر مکعب از فضای شهری۳۵ میلیون ذره بزرگتر از ۰.۵ میکرون وجود دارد، درحالی که در اتاق تمیز این مقدار به کمتر از۱۲ ذره می رسد. در برخی صنایع حساس تر عاری بودن کلین روم از ذرات و آلاینده ها به حدی مهم است که حتی حرف زدن، لباس های پرسنل و نحوه راه رفتن آن ها نیز کنترل می شود.
امروزه با پیشرفت علم و صنعت استفاده از اتاق تمیز جهت ساخت دستگاه ها و تجهیزات حساس و کاربردی بیشتر شده است. در ادامه کاربرد های اتاق تمیز (Clean Room) در صنایع مختلف را ذکر خواهیم کرد.
بیشتر بخوانید: بررسی اتاق تمیز در صنعت بازیابی هارد و ویژگی های آن
کاربرد کلین روم در صنایع مختلف
- تولید قطعات و تجهیزات کامپیوتری در صنعت الکترونیک
- ساخت ژیروسکوپ و یاتاقان
- تولید دارو های حساس و انواع آنتی بیوتیک
- تولید انواع مواد غذایی و نوشیدنی ها
- طراحی و تولید انواع تجهیزات پزشکی مانند لوله های آندوسکوپی و تجهیزات قلبی
- تولید فرآورده های سلولی و بیوایمپلنت
کیفیت تجهیزات اتاق تمیز باید در چه سطحی باشد؟
در یک اتاق تمیز کیفیت و به روز بودن مواد و تجهیزات به کار برده شده از اهمیت فراوانی برخوردار است. تجهیزات و امکانات استفاده شده باید دارای ایمنی کامل باشند به گونه ای که از ورود و نفوذ کمترین آلودگی ها به اتاق تمیز و بروز هرگونه خطایی جلوگیری کند. در ادامه چند مورد از تجهیزات پرکاربرد اتاق تمیز و ویژگی های هر کدام را شرح می دهیم.
درب و پنجره اتاق تمیز
درب و پنجره که در این مکان ها استفاده می شود، دوجداره هستند و معمولا فریمی از جنس آلومینیوم دارند. جهت جلوگیری از نفوذ رطوبت به داخل پروفیل های پنجره سیلیکاژن تزریق می شود. پنجره های اتاق تمیز در ابعاد مختلف تولید و عرضه می شوند و کاملاً قابلیت شست وشو دارند.
ویژگی سطوح مناسب کلین روم
در کلین روم ها برای کنترل ذرات و آلاینده های معلق، که با گردش هوا روی دیوارها، سقف و کف رسوب می نمایند، از ساندویچ پانل ها در پوشش این سطوح استفاده می شود. ساندویچ پانل ها ویژگی هایی از قبیل صیقل بودن، داشتن حداقل درز، قابل شستشو بودن و آنتی باکتریالی دارند.
ضخامت ورق ساندویچ پانل هایی که برای استفاده در کلین روم تولید می شود از ۰.۴ تا ۰.۷ میلیمتر و ضخامت پانل ها از ۵۰ تا ۱۲۰ میلیمتر متغیر می باشد. جنس لایه عایق این پوشش نیز از پشم سنگ و یا پلی اوریتان است.
اگزاست فن
کلین روم برای اینکه پیوسته هوای بدون ذرات را وارد اتاق تمیز کند، باید تهویه هوا و سیستم فیلتراسیون مناسب داشته باشد. بنا براین یکی از موضوعات بسیار مهم در ساخت کلین روم، داشتن تهویه مطبوع است. در طراحی اتاق تمیز پس از مراحل مختلف، باید تهویه و فیلتر مناسب کلین روم انتخاب شود.
در این سیستم هوا از جایی مانند سقف وارد و به وسیله اگزاست فن از اتاق تمیز خارج می شود. از اگزاست فن هایی که در کلین روم ها استفاده می شود می توان به انواع سقفی، آکسیال و یوتیلیتی اشاره کرد.
اتاق تمیز بیمارستان به چه منظور استفاده می شود؟ برای کسب اطلاعات بیشتر کلیک کنید
سخن پایانی
همانطور که در این مقاله خواندیم، استفاده از اتاق تمیز یا کلین روم در پروسه تحقیق و تولید تجهیزات حساس درصنایع مختلف به دلیل امکان وجود آلاینده ها و اثرات نامطلوب آنها بسیار اهمیت دارد. به همین دلیل کلین روم ها باید از طراحی مخصوص و کیفیت تجهیزات اتاق تمیز مناسبی بر خوردار باشند.
